Tiết Thanh minh là một trong 24 khí tiết tính theo lịch Phương Đông. Đây sẽ là ngày thể hiện lòng biết hơn, sự thành kính đối với tổ tiên của người Việt. Vậy tiết Thanh minh là gì? Ý nghĩa ngày Tiết Thanh Minh? Nên làm và nên tránh trong ngày Tiết thanh minh? Hãy cùng Đá Mỹ Nghệ Ninh Bình tìm hiểu những thông tin chi tiết ngay bài viết dưới đây nhé!
1. Tiết Thanh minh là gì, Thanh minh vào ngày nào?
Mỗi năm có 24 tiết khí tương ứng với mỗi kiểu thời tiết cụ thể trùng với 4 mùa trong năm. Việc chia tiết khí giúp người dân dễ dàng tính toán được thời điểm trồng và chăm sóc cây giống sao cho phù hợp nhất.
Tiết khí sẽ tính theo vòng tròn quỹ đạo Trái đất quay quanh mặt trời. Mỗi tiết khí nằm cách nhau 15 độ. Do trái đất hình elip và vận tốc của trái đất quay quanh mặt trời không phải là hằng số. Nên các khí tiết không có con số chính xác. Khoảng cách giữa các tiết khí sẽ cách nhau khoảng 14 – 16 ngày.
24 khí tiết bao gồm:
- 6 tiết mùa xuân: Lập xuân, Kinh trập, Vũ thủy, Thanh minh, Xuân phân, Cốc vũ.
- 6 tiết khí mùa hạ: Lập hạ, Mang chủng, Tiểu mãn, Tiểu thử, Hạ chí, Đại thử.
- 6 tiết khí mùa thu: Lập thu, Bạch lộ, Thu phân, Xử thử, Hàn lộ, Sương giáng.
- 6 tiết khí mùa đông: Lập đông, Đại tuyết, Tiểu tuyết, Tiểu hàn, Đông chí, Đại hàn.
Tiết thanh minh nằm ở tiết thứ 5 trong tiết mùa xuân. Đây là thời điểm mà khí hậu mát mẻ, ấm áp, cỏ cây đâm chồi nảy lộc, vạn vật sinh sôi. Ở miền Bắc, đây là thời điểm mà trời quang đãng, dễ chịu, hết cảm giác nồm ẩm, mưa phùn.
Tiết Thanh minh năm 2023 bắt đầu từ ngày 5/4 Dương lịch ( nhằm ngày 15/2 Âm lịch ) kéo dài đến hết ngày 20/4 k ết thúc tiết xuân phân và tiết Cốc Vũ sẽ bắt đầu.
Tham khảo: Tổng hợp những khu lăng mộ đá đẹp mới nhất 2023
2. Lịch sử, ý nghĩa của ngày Tiết Thanh minh
2.1. Lịch sử nguồn gốc về ngày Tiết Thanh minh
Về mặt nghĩa đen, Thanh nghĩa là sạch sẽ, trong lành, Minh nghĩa là quang đãng, tươi sáng. Tiết Thanh Minh kéo dài khoảng 14 – 15 ngày. Tết Thanh Minh là ngày đầu tiên của Tiết Thanh minh, sau ngày Lập Xuân 60 ngày. Năm 2023, Tết Thanh Minh rơi vào ngày 5/4 dương lịch.
Ngoài Tiết Thanh minh thì tháng 3 còn có hội Đạp Thanh hay còn gọi là hội giẫm cỏ. Đây là lễ hội có nguồn gốc từ Trung Quốc, nam và nữ sẽ đi sắm sửa cho mình những bộ quần áo mới trong dịp này. Ở Việt Nam không còn lưu truyền lễ hội này. Nhưng ngày xưa thì vẫn có lễ Đạp Thanh, chúng ta có thể biết được thông qua tập thơ nổi tiếng Truyện Kiều của Nguyễn Du:
“Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh,
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân,
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm”
2.2. Ý nghĩa của ngày Tiết Thanh minh
Ở Việt Nam, Tiết Thanh minh là dịp để con cháu hướng về cội nguồn, tổ tiên. Dù đi đâu về đâu thì cứ đến dịp này, con cháu sẽ tụ tập lại đi tảo mộ và quây quần bên mâm cơm gia đình.
Những ngôi mộ tươm tất, sạch sẽ được xem như việc con cháu thể hiện lòng thành kính tổ tiên. Trong những ngày Tiết Thanh minh, các nghĩa trang đông đúc hơn bao giờ hết. Đây là một trong những nét đẹp văn hóa của người Việt Nam thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.
3. Nên làm gì trong ngày Tiết Thanh minh
3.1. Tảo mộ
Tiết Thanh minh là gì, nên làm gì trong Tiết Thanh minh? Vào dịp 3/3 hàng năm, con cháu sẽ tụ họp, chuẩn bị lễ vật để thắp hương dâng trước phần mộ của ông bà, tổ tiên. Đồng thời, con cháu sẽ tiến hành dọn dẹp phần mộ, đắp đất lên mộ cho cao hơn. Con cháu sẽ đứng trước mộ dâng hương, dâng những bài văn khấn thanh minh, kể cho tổ tiên về 1 năm vừa qua của gia đình và xin tổ tiên phù hộ cho năm mới bình an, mạnh khỏe.
Sau khi tảo mộ về, con cháu sẽ cùng nhau lập mâm cơm cúng dâng lên bàn thờ tổ tiên trong nhà. Lúc này, cả nhà sẽ quây quần, nói chuyện với nhau để gắn kết tình nghĩa gia đình.
3.2. Chuẩn bị mâm cúng lễ
Trong ngày tiết thanh minh, việc chuẩn bị mâm cúng lễ cũng cần chỉnh chu, đầy đủ. Tùy vào tục lễ mỗi miền mà mâm cơm sẽ có những món ăn khác nhau. Nhìn chung thì mâm cơm sẽ là những món ăn thường ngày của gia đình, dao động trong khoảng 5 – 10 món. Mâm cơm không cần quá khoa trương, những món ăn độc lạ hay đắt tiền.
4. Cần sắm lễ Tiết Thanh minh những gì?
Sắm lễ thường gồm: Thịt, gà, rượu, giò chả.
- Mâm cơm cúng đầy đủ gồm xôi, canh măng, gà, miến xào.
- Hương, trầu cau, tiền vàng, hoa, đèn, hoa quả
4.1. Tại ngoài mộ
Khi làm lễ ngoài mộ, gia chủ cần chú ý bài trí mâm cúng, độ mặn để riêng, trái cây đồ ngọt và tiền vàng sẽ để chung. Sau đó, gia chủ sẽ thắp 1 hoặc 3 cây nhang, kiêng kỵ thắp 2, 4 cây. Vái 3 lần, mời gia tiên trở về và bắt đầu đọc bài khấn vái.
Khi hương đã tàn, gia chủ sẽ ra phần mộ và xin phép ông bà cho mình được dọn dẹp. Khi lễ cúng hoàn tất, mọi người sẽ tiến hành sửa sang, dọn dẹp. Khi tuần hương được khoảng ⅔, mọi người sẽ tạ lễ, hóa vàng, xin bình an và ra về.
4.2. Tại gia
Khi cúng lễ tiết thanh minh tại gia, gia chủ cần lưu ý như sau:
- Dọn dẹp nhà cửa và bàn thờ tổ tiên sạch sẽ.
- Chuẩn bị sẵn mâm cỗ để cúng ngay khi vừa tảo mộ về.
- Thắp hương và cúng như khi cúng ngoài mộ.
- Cầu thành tâm và giữ thái độ nghiêm trang khi đứng trước ông bà, tổ tiên.
5. Lưu ý trong ngày Tiết Thanh minh để tránh gặp xui xẻo cho gia đình
Tiết thanh minh là gì, cần lưu ý gì trong ngày này? Khi đi tảo mộ Tiết thanh minh, bạn cần lưu ý những điều sau để tránh gặp xui xẻo:
- Không lấy, giẫm đạp phần mộ của người khác khi đi ngang qua. Nhắc nhở trẻ con chú ý điều này. Vì điều này sẽ mang lại vận xui.
- Phụ nữ có thai, người bị phong hàn, thấp khớp, phụ nữ trong ngày hành kinh không nên đi tảo mộ. Vì sẽ bị ảnh hưởng bởi khí lạnh và năng lượng xấu.
- Không khuyến khích quay chụp tại khu vực nghĩa trang.
- Chú ý dọn dẹp cả phần trước và sau mộ.
- Xem xét xung quanh có lỗ hang chuột, rắn, rết không thì cần lấp lại.
- Không nên chỉ trỏ, bàn tán phần mộ của người khác để tránh xui xẻo cũng như đây là sự bày tỏ lòng tôn trọng đối với người đã khuất.
6. Văn khấn ông bà ngày Tiết thanh minh
Văn khấn Tiết Thanh Minh ngoài mộ
“Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con Kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo………….
Hôm nay là ngày.………….
Nhân tiết:………………………….
Tín chủ (chúng) con ……………………………
Ngụ tại:…………………….
Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dầy, gây dựng cơ nghiệp của………….. chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh……………………lai lâm hiến hưởng.
Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh..……..Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.
Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.”
Văn khấn Tiết Thanh Minh tại gia
“Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.
Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ…
Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia
Hôm nay là ngày… tháng… năm…
Nay con giữ việc phụng thờ tên là…, tuổi…, sinh tại xã…, huyện…, tỉnh… cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.
Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.
Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cúng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.
Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồm xuôi gió, gặp nhiều may mắn.
Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!”
7. Những câu hỏi thường gặp
Tiết Thanh minh có phải Tết Hàn thực không?
Tiết Thanh minh là tết Hàn thực có nhiều năm trùng ngày nên nhiều người thường hiểu nhầm 2 ngày này là 1. Tuy nhiên, 2 ngày này thực tế có ý nghĩa khác nhau và có nguồn gốc từ văn hóa Trung Hoa.
Tiết Thanh minh là tiết thứ 5 trong năm, kéo dài trong 14 – 16 ngày. Trong khi đó, Tết Hàn thực kéo dài từ 3/3 – 5/3 Âm lịch hàng năm.
Tết Hàn Thực thường cúng những đồ ăn nguội
Tiết Thanh Minh năm 2023 rơi vào ngày nào dương lịch?
Năm 2023, Tết Thanh Minh rơi vào ngày 5/4 dương lịch. Tính từ 5/4 dương lịch, Tiết Thanh minh sẽ kéo dài khoảng 14 – 16 ngày.
Tiết Thanh minh là gì? Ý nghĩa ngày Tiết Thanh Minh? Những lưu ý và kiêng kỵ trong ngày Tiết Thanh minh? Hy vọng bài viết trên đây đã mang lại những kiến thức bổ ích cho bạn về ngày lễ này.
