Lễ Thanh minh, còn được gọi là Tảo mộ, là một phong tục truyền thống quan trọng trong văn hóa Việt Nam. Lễ Thanh minh thường diễn ra vào khoảng thời gian từ ngày 4-5/4 đến 20-21/4 dương lịch, sau khi kết thúc tiết Xuân phân và trước khi bắt đầu tiết Cốc Vũ.
Trong ngày Lễ Thanh minh, con cháu sẽ sum họp tại phần mộ của ông bà, tổ tiên để dọn dẹp, sửa sang và lễ bái. Lễ vật cúng bái thường bao gồm hoa quả, bánh kẹo, trầu cau, giấy tiền vàng mã,… Sau khi dọn dẹp sạch sẽ, con cháu sẽ thắp hương, cầu nguyện cho ông bà, tổ tiên được an nghỉ thanh thản.
Lễ Thanh minh là một hoạt động tâm linh mang ý nghĩa gắn kết con người với cội nguồn, nhắc nhở con cháu về lòng hiếu thảo, biết ơn đối với những người đã khuất. Lễ Thanh minh cũng là dịp để con cháu ôn lại truyền thống, tìm hiểu về lịch sử gia đình và truyền lại cho thế hệ sau.
Bài viết dưới đây, Đá Mỹ nghệ Ninh Bình sẽ giải thích rõ cho bạn về phong tục thanh minh là gì cũng như giải đáp thắc mắc về dịp lễ này. Cùng tìm hiểu ngay nhé!
1. Lễ Thanh minh là gì? Lễ thanh minh năm 2024 là ngày nào?
Lễ Thanh minh năm 2024 sẽ diễn ra vào thứ năm ngày 04/04/2024 (tức ngày 26/2/2024 theo lịch Âm lịch) và kết thúc vào khoảng từ ngày 20 đến 21/04 theo lịch Dương.
Thanh Minh là một trong “nhị thập tứ khí” của phương Đông và được xem như một lễ tiết hàng năm. Tiết này thường đến sau Lập Xuân 45 ngày. Theo nghĩa đen, thanh đề cập đến khí trong, minh biểu hiện sự sáng sủa. Khi Xuân phân qua, bầu trời trở nên rõ ràng, sáng sủa là chuẩn bị đến Tiết Thanh Minh.
2. Nguồn gốc, ý nghĩa của Lễ Thanh minh
2.1. Nguồn gốc của Lễ Thanh minh
Lễ Thanh minh là một ngày lễ cổ truyền của Trung Quốc, có nguồn gốc từ thời kỳ nhà Chu và đã tồn tại trong hơn 2.500 năm. Khi nhắc đến Lễ Thanh minh thì không thể không nhắc đến Tết Hàn Thực. Tết Hàn Thực thường diễn ra sau tiết Đông Chí khoảng 105 ngày, cách đó 1-2 ngày trước Lễ Thanh minh. Do sự gần nhau của hai ngày lễ này, vào Tết Hàn Thực, dân gian thường thực hiện phong tục cấm lửa, thưởng thức đồ nguội và tảo mộ. Dần dần, Tết Hàn Thực và Lễ Thanh minh đã “hợp nhất” thành một, đó là lý do mà Tết Hàn Thực trở thành một cách gọi khác của Lễ Thanh minh.
Bên cạnh Lễ Thanh minh, trong tháng 3 còn có ngày hội Đạp Thanh rất được các nam thanh nữ tú yêu thích, Vào ngày này, họ thường sắm sửa quần áo đẹp để du xuân. Tuy hiện nay ở Việt Nam đã không còn lưu truyền ngày này, nhưng qua những áng thơ của Nguyễn Du, người ta vẫn có thể hình dung phần nào về ngày hội này:
“Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh,
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân,
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm”
2.2. Ý nghĩa của Lễ Thanh minh
Theo truyền thống của người Việt Nam, Lễ Thanh minh là dịp mà con cháu hướng về với nguồn gốc tổ tiên. Dù có phải đi làm xa, nhưng vào ngày này, mọi người vẫn quay về để tảo mộ, quây quần và chuẩn bị mâm cúng tổ tiên đầy đủ, thể hiện lòng thành kính sâu sắc đối với ông bà.
Theo TS Nguyễn Ánh Hồng, vào ngày Thanh minh, người dân đi tảo mộ và làm lễ cúng gia tiên sau tảo mộ, sửa sang các ngôi mộ của tổ tiên và thắp hương cho người đã khuất. Dịp này cũng là cơ hội để trẻ em nhận biết mộ phần của tổ tiên và học hỏi các nghi lễ truyền thống. Sự nhân văn của người Việt còn được thể hiện qua việc giúp sửa sang, quét dọn cho các ngôi mộ vô chủ và thắp hương cho những mộ phần ít người thăm viếng.
Lễ Thanh minh hàng năm là dịp con cháu thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên, ông bà, là một truyền thống quý giá qua thế hệ. Nó không chỉ gợi nhớ lòng biết ơn đối với người đã khuất mà còn là “keo dính” kết nối gia đình, khuyến khích yêu thương, hòa thuận, hiếu thảo và trân trọng hạnh phúc gia đình. Dù cuộc sống có biến đổi, những giá trị văn hóa này vẫn được giữ gìn, làm giàu cộng đồng và tôn vinh những điều tốt đẹp,
Không những thế Lễ Thanh minh còn mang ý nghĩa cân bằng giữa Truyền thống và Hiện đại. Xã hội ngày càng phát triển, thế hệ trẻ ngày nay đã tiếp thu và điều chỉnh một số tập tục để phù hợp với xã hội Việt Nam đương đại và kiều bào rộng lớn hơn. Tuy mâm cỗ có thể khác xưa nhưng lòng thành kính biết ơn vẫn được giữ trọn vẹn qua từng năm tháng.
3. Các hoạt động diễn ra trong dịp Lễ Thanh Minh
3.1. Tảo mộ và sửa sang mộ
“Tảo mộ” là thuật ngữ Hán Việt để chỉ việc làm sạch và tân trang lại mộ. Ngày Lễ Thanh minh là dịp quan trọng đối với người Việt, là lúc họ tưởng nhớ tổ tiên và gìn giữ gốc rễ. Người ta sẽ chuẩn bị lễ vật và thắp hương tại mộ người đã qua đời, sau đó dọn dẹp mộ để mong nhận được sự phù hộ cho sức khỏe và bình an. Đối với những người đã được hỏa táng sau khi qua đời, con cháu thường đến chùa hoặc nơi lưu giữ tro cốt để thực hiện nghi lễ tôn kính.
Dù ở xa quê, những người Việt cũng có thể trở về tảo mộ, sửa sang nghĩa trang của tổ tiên vào bất kỳ thời điểm nào, nhưng vẫn phải tuân thủ đúng ngày Thanh Minh.
Truyền thống xưa chọn ngày này để cắt cỏ trên mộ và đắp đất lên mộ (tảo mộ), vì thời tiết ấm dần, mưa nhiều hơn, cây cỏ mọc dày lên mộ, có thể gây sụt lở, nên cần phải đắp thêm đất cho mộ.
3.2. Cúng lễ
Trong ngày Lễ Thanh minh, người ta thường cúng hương quả để tôn vinh tổ tiên. Khi hương đã phai, họ thường đốt tiền giả với niềm tin rằng nó sẽ được chuyển đến gia tiên dưới suối vàng. Ngoài ra, trong lễ cúng, người ta thường cầm quả lựu hoặc cành liễu, vì chúng biểu tượng cho sự thanh khiết. Sau đó, họ có thể cắm những cành liễu đã cúng trong nhà, hy vọng mang lại sự bình an và may mắn trong dịp Lễ Thanh minh.
3.3. Sum họp gia đình
Vào Lễ Thanh minh, sau khi thực hiện nghi thức tảo mộ, gia đình thường quay về nhà để cúng tổ tiên và cùng nhau thưởng thức bữa cơm truyền thống, tạo ra một không gian sum vầy và trò chuyện, gắn kết tình thân trong gia đình. Đây cũng là dịp những người ở xa có thể trở về để đi tảo mộ và sum họp với gia đình. Bữa cơm truyền thống thường có các món như xôi gấc, xôi đậu, trái cây, gà luộc, một món canh.
4. Những điều không nên làm trong dịp Lễ Thanh minh
Khi tảo mộ vào ngày Lễ Thanh minh, tránh làm 5 điều sau để không gặp vận xui xẻo:
- Tránh giẫm đạp hoặc chạm vào đồ cúng của mộ người khác khi đi ngang qua, đặc biệt là trẻ em và thanh niên vì điều này có thể mang lại vận xui.
- Phụ nữ trong thời kỳ hành kinh, mang thai hoặc người bị nhiễm phong hàn thấp khớp nên tránh đi tảo mộ do khí lạnh và năng lượng xấu tại đó.
- Hạn chế chụp hình tại nghĩa trang, dù việc chụp ảnh kỷ niệm thường diễn ra trong không khí sum họp của gia đình.
- Việc dọn dẹp mộ cần thực hiện sạch sẽ từ trước ra sau và kiểm tra tình trạng mộ để tránh sự xâm nhập của chuột, rắn và các loài động vật khác.
- Không bàn tán hay chỉ trỏ vào mộ người khác, vừa tránh mang lại xui xẻo cho bản thân, vừa bày tỏ sự tôn trọng đối với người đã khuất.
5. Giải đáp các thắc mắc về Lễ Thanh minh
5.1. Khi nào nên sửa mộ trước Lễ Thanh minh?
Thời gian vào khoảng tháng 10 đến tháng 12 âm lịch sẽ là lúc thích hợp nhất để sửa mộ. Lúc này, thời tiết tương đối mát mẻ và hanh khô, thuận lợi cho việc bốc mộ, sang cát mới hoặc xây dựng mộ phần.
5.2. Sửa mộ trong Lễ Thanh minh có kiêng kỵ gì không?
Khi sửa sang lại mộ trong Lễ Thanh minh bạn nên lưu ý những điều sau:
- Cúng bái trước khi sửa mộ
- Không đặt mộ sai kích thước
- Không đặt mộ quay về sai hướng
- Không chọn ngày tháng xấu để tu sửa mộ
- Không lựa chọn các chất liệu kém chất lượng khi sửa mộ
5.3. Nên chọn dịch vụ sơn sửa mộ nào tốt?
Để chọn dịch vụ sơn sửa mộ tốt, bạn nên lựa chọn theo những tiêu chí sau:
- Đội ngũ nhân viên lành nghề, năng lực chuyên môn cao, tay nghề khéo léo trong thi công sản phẩm.
- Đội ngũ tư vấn viên rất am hiểu về phong thuỷ âm trạch.
- Nguồn nguyên liệu uy tín, chất lượng, có nguồn gốc từ đá tự nhiên nguyên khối 100%.
- Thi công nhanh, đảm bảo đúng tiến độ
Đá Mỹ nghệ Ninh Bình là đơn vị có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điêu khắc đá, thi công và chế tác các sản phẩm mộ đá cao cấp, uy tín trên toàn quốc. Chúng tôi sở hữu sở hữu đội ngũ nghệ nhân và kỹ sư tay nghề cao, dày dặn kinh nghiệm trong kỹ thuật gia công đá và thực hiện các công trình đa dạng. Đến với Đá Mỹ nghệ Ninh Bình, bạn sẽ khắc hoa văn, kích thước hợp với phong thủy, lịch sử và văn hóa tín ngưỡng từng nơi. Liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn tận tình và miễn phí.
Bài viết trên, Đá Mỹ nghệ Ninh Bình đã chia sẻ chi tiết để bạn hiểu rõ hơn thanh minh là gì cũng như những thắc mắc khi thực hiện nghi lễ, phong tục trong dịp này. Hy vọng bạn tìm được cho mình đội ngũ sửa mộ tận tình, chất lượng và có một Lễ Thanh minh ấm áp bên gia đình.
